Hoe kan men in het huis leven, ondanks een verlies van autonomie? In feite hangt de mate van autonomie af van de fysieke behoeften en capaciteiten, maar ook van de mentale capaciteit om het dagelijks leven te beheren. Sommige aanpassingen van het huis kunnen dus nuttig zijn om de leefomstandigheden thuis te verbeteren.

Het SAM-netwerk kan u helpen te bepalen op welke manieren u uw huis kunt aanpassen.

Volgens de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) is vallen de tweede meest voorkomende oorzaak van overlijden door ongeval of onopzettelijk letsel in de wereld. En, niet verrassend, zijn het de ouderen 👵 die het vaakst het slachtoffer zijn.

De mensen die het grootste aantal dodelijke valpartijen meemaken zijn immers 65-plussers, hoewel ook kinderen een vatbare groep blijven. Het is daarom essentieel om de omgeving 🏡 van kwetsbare mensen zo in te richten dat zij geen onnodige risico's nemen.

Gevaarlijke zones: welke kamers lopen "risico" om te vallen?

Sommige kamers in huis, met name trappen en badkamers, lopen meer risico om te vallen dan andere.

Hier zijn enkele eenvoudige en goedkope tips om de veiligheid in huis te vergroten.

Trappen:

Zorg voor leuningen of handgrepen (bij voorkeur aan beide zijden van de trap) zodat zwakkere mensen erop kunnen lopen. U kunt ook een antislipsticker aanbrengen langs de treden om de grip van de persoon te verbeteren. Met een traplift kunnen ook mensen met beperkte mobiliteit veilig en zonder zich te belasten de vloer blijven betreden.

Badkamer:

Sommige badkamers zijn niet aanpasbaar. Als het ideaal is een inloopdouche 🚿 (zonder douchebak) en met een krukje en aangepaste leuningen indien nodig. Er bestaan echter ook antislipmatten voor natte en vochtige omgevingen 💧 die het risico van uitglijden kunnen beperken. Handgrepen zijn ook praktisch en kunnen gemakkelijk in het toilet worden geïnstalleerd 🚽

Hoe moeten kamers worden ingericht om vallen te voorkomen?

Woonkamers, waar we normaal gesproken de meeste tijd doorbrengen, zoals de woonkamer of slaapkamers, zijn niet zonder gevaar voor risicodragers. Sommige aanpassingen kunnen bijvoorbeeld snel worden doorgevoerd:

• 👉 De installatie van een tapijt als vloerbedekking of, bij gebrek daaraan, grote tapijten. Het tapijt moet echter met dubbelzijdige tape worden vastgezet om te voorkomen dat het gaat kreuken en een val veroorzaakt!
• 👉 Zorg ervoor dat je de loopbruggen vrijmaakt. Waarom? Want als je geen stabiliteit in je bewegingen hebt, kan elk obstakel een val veroorzaken. Vermijd dus meubels 🪑 die te dicht bij elkaar staan, elektrische snoeren 🔌 die in de weg liggen om te voorkomen dat mensen struikelen. Zorg er grofweg voor dat er geen voorwerpen in de meest frequente doorgangsgebieden staan.
• 👉 Pas de verlichting aan 💡 om vallen 's nachts te voorkomen. Het komt vaak voor dat men 's nachts valt, vooral als men naar het toilet gaat 🚽 Het is belangrijk dat de persoon die moeite heeft met bewegen zijn voeten goed kan zien 🦶🏿
• 👉 Een extra tip is het installeren van een bewegingsmelder die het licht activeert 💡 dit voorkomt dat mensen in het donker naar de schakelaar gaan. De detector schakelt het licht in de kamers in zodra hij een aanwezigheid waarneemt. Dit maakt het makkelijker voor de persoon om zich 's nachts te verplaatsen. 

De bejaarde 👴 kan zonder problemen zijn kleine afspraken met zijn verzorger 🐢 uitvoeren om ervoor te zorgen dat alles naar zijn zin is; onder andere voor de verlichting die hem in staat moet stellen om voor zich te zien en hem niet te verblinden!

Hier volgen enkele tips om uw keukenruimte aan te passen aan uw moeilijkheden en zo uw onafhankelijkheid te herwinnen!

De keuken aanpassen 🍴 is essentieel, want de dag dat je een gerecht niet meer kunt opwarmen, je familie en vrienden kunt ontvangen... daalt je moraal! Dus hoe kun je je autonomie in de keuken zo lang mogelijk behouden? 

Hier volgen enkele tips om de ruimte ergonomischer te maken zonder noodzakelijkerwijs te investeren in een aangepaste keuken.

Het basisidee is de toegankelijkheid en de veiligheid te verbeteren en zo de inspanningen, maar ook valpartijen of ongevallen te beperken.

Een keuken verdeeld in vijf werkgebieden

Opslagruimtes

Het is ook belangrijk de opslagruimten georganiseerd te houden en alleen vaak gebruikte gereedschappen en grondstoffen binnen handbereik te houden. Het meest gebruikte bestek 🍴 en pannen 🍳 worden bijvoorbeeld in de bovenste laden opgeborgen. Omgekeerd moet u zelden gebruikte voorwerpen zoals apparaten, overbodige of verouderde gadgets die u "voor het geval dat" wilt bewaren, achteraan in de kast zetten. Zo hoeft degene die kookt geen moeite te doen om te bukken, moe te worden en letsel te voorkomen.

Andere even interessante ideeën die voor de hand lijken te liggen, maar die de moeite waard zijn om te belichten: 

👉 Liever laden dan kasten die je dwingen te bukken.

👉 Stapel niet te veel voorwerpen op in laden en kasten, want dan moet de gebruiker alles optillen om te pakken wat eronder ligt.

👉 Controleer de handgrepen van deuren of laden: zorg ervoor dat ze ergonomisch genoeg zijn. Het is inderdaad vaak gemakkelijk om ze te vervangen door een model dat gemakkelijker te hanteren is.

Tot slot, als de bestaande keuken veel hooggeplaatste kasten heeft, zijn er motoriseringssystemen ⚙️ waarmee de kast kan worden verlaagd en zo de toegang wordt vergemakkelijkt zonder ruimte te verliezen.

Bereidings-, kook- en wasruimten 

Koken kan vermoeiend worden als je zwak bent, het vereist meestal veel kleine repetitieve bewegingen en staan! 

👉 Favour sitting down

Een goed alternatief om niet te snel door te branden is zittend koken 🪑 of tenminste bepaalde taken zoals schillen zittend uitvoeren. Waarom koop je geen stoel die geschikt is voor een half-sta positie?

Sommige keukenblokken kunnen eventueel op wieltjes worden geïnstalleerd, zodat de senior kan gaan zitten wanneer hij/zij dat nodig acht en toch zijn/haar activiteit kan voortzetten.

👉 Een werkblad op de juiste hoogte

Het werkblad moet ook op een zodanige hoogte zijn dat de zwakke persoon comfortabel kan koken zonder ergens pijn te hebben. In een ideale wereld zouden alle meubels op de juiste hoogte moeten staan om elk risico op brandwonden of vallen door een te hoge oven of een te lage vaatwasser te voorkomen.

Als u verder wilt gaan dan dit eerste advies, zijn er professionals en/of verenigingen die u kunnen adviseren en ondersteunen bij deze stappen op het gebied van woningaanpassing 🏠 Een ergotherapeut zal gemakkelijk kunnen aangeven, indien nodig, welke extra aanpassingen moeten worden gedaan om het comfort van senioren te verbeteren 👵🏽 zonder noodzakelijkerwijs de bank te breken.

Wie zijn de professionals die betrokken zijn bij woningaanpassing?

De ergotherapeut

De professional 🧑⚕️ van deze thuisaanpassingen is de ergotherapeut! Hij of zij kan u persoonlijk advies geven, afhankelijk van de aan te passen woonruimte en de handicapsituatie van de persoon.

Indien nodig zal hij of zij u kunnen vertellen welke extra aanpassingen nodig zijn om het wooncomfort van de oudere 👵🏽 of gehandicapte 🦽 te verbeteren zonder dat dit de bank hoeft te kosten.

Via het ziekenfonds kan een ergotherapeut gratis een eerste bezoek brengen en advies geven over de inrichting van de woning van de persoon die zijn zelfstandigheid verliest. De ergotherapeut zal zowel rekening houden met de behoeften van de kwetsbare persoon als met de informatie van familieleden die betrokken zijn bij het dagelijks beheer van de moeilijkheden.

Door zijn deskundigheid als professional op het gebied van woningaanpassing 🏠 kan de ergotherapeut zich niet alleen bezighouden met technische hulpmiddelen zoals steungrepen of trapliften, maar kan hij ook voorstellen doen om de organisatie van de woning te herzien om deze enerzijds veiliger en anderzijds praktischer te maken, teneinde de autonomie van de persoon met een precaire gezondheidstoestand te behouden of te herstellen.

Om beter te begrijpen wat een ergotherapeut doet, nodigen wij u uit om te luisteren naar Alexandrine, een ergotherapeut, die ons op video vertelt over haar werk.

Na beoordeling van de situatie en luisteren naar de behoeften van de persoon met een verlies van autonomie, en die van de formele en informele zorgverleners rondom hen, stelt zij verschillende mogelijke aanpassingen of bijstellingen voor. Dit hangt ook af van de pathologie van de verzorgde persoon (Alzheimer, Parkinson, beroerte, enz.). Deze verbeteringen zullen tijdens haar verschillende bezoeken worden getest en zo nodig bijgesteld.

Er bestaan verschillende diensten voor ergotherapie in België, hier zijn er enkele op video in onze SAM Informe:

Solival, de dienst voor ergotherapie van de Mutualité Chrétienne

De beroepsvereniging van ergotherapeuten : Partner van het SAM-netwerk, zeer betrokken bij autonomie. Raadpleeg gerust hun lijst per specialiteit!

De ergotherapiedienst van Partenamut komt gratis bij u thuis

Doe-het-zelf professionals tot uw dienst

Advies inwinnen over de inrichting is belangrijk en sommige technische hulpmiddelen, zoals oprijplaten of steungrepen, vereisen geen grote doe-het-zelf vaardigheden om te installeren; andere voorzieningen vereisen enig werk 🔨 Sommige verenigingen of bedrijven bieden aan om de uitvoering van werkzaamheden voor de aanpassing van een woning 🏡 voor een oudere en/of gehandicapte persoon op zich te nemen.

👉 Access&Go-ABP

👉 Plain-Pied

👉 Groep H

Punt over de financiering van woningaanpassingen

Er is financiële steun 💰 of materiële steun om de woning van mensen die thuis willen blijven wonen goed in te richten.

Technische en materiële steun

Sommige materiële hulpmiddelen worden toegekend door het ziekenfonds of andere diensten voor gehandicapten: de AViQ in Wallonië, de Phare-dienst voor Franstalige Brusselaars en de VAPH in Vlaanderen (of voor Nederlandstalige Brusselaars).

Voor personen jonger dan 65 jaar met een verworven of niet-verworven handicap bieden de gehandicaptenorganisaties hun tussenkomst aan bij de aankoop van technische hulpmiddelen 🦼 aangepaste uitrusting en woningverbeteringen 🏠

Onderlinge maatschappijen, zowel die van de verzorger als die van de begeleide persoon, kunnen ook optreden op het gebied van thuishulp door professionele diensten aan te bieden 🧑🏿⚕️ gericht op het ontlasten of bijstaan van begunstigden bij dagelijkse taken, onder meer via de sociale dienst en de coördinatiecentra.

Financiële steun

Naast de steun van het AViQ en de andere officiële instanties die belast zijn met gehandicaptenzorg, verlenen sommige provincies financiële steun 💰 om gehandicapten en/of ouderen te helpen hun woning aan te passen 👴 De provincie Luxemburg verleent steun volgens bepaalde criteria, evenals de provincie Waals-Brabant, die onder bepaalde voorwaarden een premie van 50% van de kosten van de werkzaamheden kan toekennen.

Aanvullende beveiliging: telemonitoring

Thuisblijven is niet altijd gemakkelijk wanneer er een reëel risico bestaat om te vallen. Gelukkig zijn er hulpmiddelen beschikbaar waarmee familieleden zo goed mogelijk kunnen optreden bij een incident in hun afwezigheid.

Telemonitoring ⭕ is een doeltreffende manier om bij een val de familieleden in staat te stellen snel in te grijpen wanneer de begunstigde een probleem heeft.

Wat is "televigilantie"?

Het is een zendkastje waarmee bij een val naar een telefooncentrale kan worden gebeld 📞. De gebruiker krijgt een medaillon in de vorm van een halsketting 📿 of armband die te allen tijde in huis gedragen moet worden.

Een simpele druk op dit medaillon zendt een "noodsignaal" naar de centralisten die dan via de zender in verbinding kunnen treden met de persoon die de oproep deed. Dit is meestal een grote doos aan de muur die als intercom fungeert.

De telefooncentrale vraagt vervolgens aan de begunstigde of "alles in orde is"; afhankelijk van het antwoord of het uitblijven daarvan, bellen de centralisten 📞 de lijst met lokale contacten van de abonnee. Dit kunnen buren, vrienden of familieleden zijn, kortom: de verzorgers 🐢 van de persoon in moeilijkheden.

Sommige bieden echter ook een dienst aan van mensen die bij de begunstigde thuis komen om hem rechtstreeks te helpen, zonder een beroep te doen op de familieleden.

De centralisten vragen hen dan naar het huis van de begunstigde te gaan om hem te helpen opstaan. Tijdens de hele procedure blijft de telefooncentrale ☎️ in spraakcontact met de gevallene om hem/haar gerust te stellen en zo nodig de ambulance 🚑 of andere hulpdiensten te bellen.

Tijdens de door het medaillon verzonden noodoproep verschijnt de 📁 kaart van de begunstigde op het scherm van de centralisten. Zo hebben zij toegang tot veel informatie die hen kan inlichten over de situatie, zoals: de ziekten waaraan de abonnee lijdt of de locatie van het apparaat in het huis of de flat.

Bescherming van de persoonlijke levenssfeer

Sommige mensen aarzelen soms om een dergelijk apparaat in het huis van hun dierbare in te voeren. Toch is er niet veel voor nodig om dit op te zetten buiten een vaste ☎️ telefoonlijn.

Het feit dat het een zender is maakt het mogelijk om alleen vanuit de woning naar de telefooncentrale te bellen en niet andersom, zodat de privacy van de abonnees gewaarborgd is.

Telemonitoring stelt zowel de kwetsbare oudere 👴 als zijn verzorgers 🐢 gerust. Je hoeft niet naar de telefoon te kruipen of urenlang te wachten zonder hulp van iemand; een simpele druk op het medaillon 📿 is voldoende om het hulpverleningsproces te starten, zodat er zo snel mogelijk actie kan worden ondernomen voor het welzijn van iedereen.

De vereniging Télé-Secours licht haar telemonitoringssysteem toe in een video:

Octapi biedt ook een telemonitoring systeem dat gebruik maakt van een bewegingsdetector

Vind de professionals die u kunnen helpen bij de ontwikkeling van een woonruimte in de gids van het SAM-netwerk 🖥️